W dniach 28-30 października 2019 roku na terenie Konsulatu Generalnego RP w Grodnie odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa / III Edycja / „Polacy na Białorusi od końca XIX w. do początku XXI w.”. Konferencja zorganizowana była przez Konsulat Generalny RP, Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Związek Polaków na Białorusi. W tym roku tytuł brzmiał „Niepodległość 1918-2018: polskie i białoruskie idee niepodległościowe”. W zacnym gronie obecnych czołowych naukowców polskich był m.in. przasnyszanin dr Andrzej Biały, członek Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej (Koło Naukowe).
Na konferencję zostali zaproszeni czołowi badacze z Polski i Białorusi.
Polscy badacze gratulowali dr Białemu wspanialej rozprawy doktorskiej.
Polskę reprezentowali badacze z ośrodków uniwersyteckich: Torunia
(Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika), Lublina (Uniwersytet im. Marii
Curie Skłodowskiej), Warszawy (Uniwersytet Warszawski), Olsztyna
(Uniwersytet Warmińsko – Mazurski), Białegostoku (Uniwersytet w
Białymstoku), Ostrołęki i Przasnysza (Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe).
Stronę białoruską reprezentowali naukowcy z ośrodków naukowych Grodna,
Mińska, Mohylowa. Na konferencję zostali zaproszeni także konsul
Republiki Białoruskiej z Białegostoku oraz poseł parlamentu
białoruskiego. Przybyli także przedstawiciele wicepremiera - ministra
nauki i szkolnictwa wyższego, ministra spraw zagranicznych, ambasadora
Polski na Białorusi, prezesa Związku Polaków na Białorusi oraz liczni
Polacy, mieszkańcy Grodna i okolic. Świadczyło to o wysokiej randze
konferencji.
Otwarcie konferencji przez konsula generalnego w Grodnie Jarosława
Książka, dyrektora Studium Europy Wschodniej UW oraz przedstawiciela
Związku Polaków na Białorusi Tadeusza Gawina nastąpiło po godzinie 17.
Po uroczystym wręczeniu odznaczeń Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”,
wykład inauguracyjny pt. „Kresy nad Tamizą. Artyści z Grodzieńszczyzny i
Wileńszczyzny w polskim Londynie po drugiej wojnie światowej” wygłosił
prof. Jan Wiktor Sienkiewicz. Następnie przystąpiono do dalszych obrad.
Część I „Polskie i białoruskie projekty organizacji politycznej -
przyszłość narodu w końcu XIX i na początku XX w.”, prowadził prof.
Roman Jurkowski z UWM. W panelu wystąpiło 6 prelegentów, którzy w ciągu
10 minut mieli zaprezentować swoje referaty zamieszczone w opracowaniu
zbiorczym.
Po zakończeniu pierwszej części wszyscy udali się na uroczystą kolację.
Na niej to dr Biały podarował konsulowi generalnemu Jarosławowi
Książkowi swoją rozprawę „Mniejszość polska na Białorusi Sowieckiej w
latach 1921-1939”, co ów przyjął z dużą radością. Konsul zwrócił uwagę
na bardzo ładne wydanie książki, które wykonała nasza przasnyska
drukarnia Państwa Maciejewskich.
Kolejnego dnia o godz. 9.30 rozpoczęła się część II konferencji.
Prowadzącym był profesor Grzegorz Radomski (UMK). W panelu pt. „Polskie i
białoruskie koncepcje budowy niepodległych państw narodowych w latach
1915-1921” wzięło udział sześciu naukowców. III panel pt. „Kwestia
niepodległości w polskiej i białoruskiej myśli politycznej w latach
1921-1945” prowadził prof. Edmund Jarmusik. Po objedzie przystąpiono do
kolejnego panelu prowadzonego przez profesora Ryszarda Radzika pn.
„Polacy a polityka oświatowa białoruskiej władzy w latach 1921-1938,
1939-1941. Oświata polskojęzyczna w BSRR w służbie burzenia
niepodległego bytu państwowego Polski”. W tym panelu wystąpił dr Andrzej
Biały przedstawiając tezy i zasadnicze wiadomości zawarte w artykule
„Szkolnictwo polskojęzyczne BSRR w latach 1921-1938 w świetle
polskojęzycznej prasy na Białorusi”. Po wykładzie dr Andrzej Biały
kontaktował się z naukowcami białoruskimi, którzy zaprosili go na
przyszłe konferencje naukowe organizowane przez ich ośrodki naukowe, tak
w Mińsku, jak i w Grodnie. Także polscy profesorowie chwalili doskonałą
znajomość tematu przez dr Białego. Panel „Pomiędzy okupantami,
kolaborantami i sowietami, a dążeniem do odzyskania niepodległości”
prowadzony przez Sierheja Tokć rozpoczął się z opóźnieniem.
Na konferencję przybyła Wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska. Po
powitaniu i przemowach wszyscy udali się na spotkanie z autorami albumu
„Dziadek w polskim mundurze” - dziennikarzami I. Todoryk – Pisanik oraz
A. Pisanik, połączonej z otwarciem wystawy poświęconej 23 bohaterom ich
książki.
Kolejny punkt programu to wycieczka na cmentarz polski i grób Elizy
Orzeszkowej. Dzień zakończył się uroczystą kolację wydaną przez konsula
generalnego RP w Grodnie na cześć zaproszonych uczestników Konferencji.
Na kolacji konsul po raz kolejny podziękował dr Białemu za podarowaną
dysertację.
30 października to ostatni dzień konferencji, rozpoczęty panelem
„Kwestia niepodległości i bezpieczeństwa państwa w polskiej i
białoruskiej myśli społecznej i politycznej w latach 1981-2018.
Działalność polityczna i kulturalna wspólnoty polskiej na Białorusi”,
moderowany przez prof. Eugeniusza Mironowicza. Po zakończeniu wystąpień,
obrady podsumowali organizatorzy konferencji: Tadeusz Gawin - Związek
Polaków na Białorusi, Jan Malicki - dyrektor Studium Europy Wschodniej
UW i konsul generalny RP w Grodnie Jarosław Książek. Podziękowali oni
zaproszonym naukowcom z Polski i Białorusi.
Pokłosiem Konferencji jest III tom opracowania wielotomowego pn. „Polacy
na Białorusi od końca XIX w. do początku XXI wieku”. Dr Andrzej Biały
został ponownie zaproszony do uczestnictwa w Międzynarodowej Konferencji
Naukowej „Polacy na Białorusi od końca XIX w. do początku XXI wieku”
Grodno 2020 i partycypowania w wydaniu tomu IV „Wojna polsko –
bolszewicka: jej przyczyny, przebieg i skutki dla Polaków, Białorusinów i
narodów Regionu”.
Chciałbym serdecznie podziękować przasnyskim sponsorom - staroście
przasnyskiemu Krzysztofowi Bieńkowskiemu, burmistrzowi Przasnysza
Łukaszowi Chrostowskiemu, prezesowi banku spółdzielczego Mariuszowi
Kroszkiewiczowi, Fundacji „Scalam” oraz wszystkim mieszkańcom Przasnysza
za wszelaką pomoc i dobre słowo – podsumował wyjazd dr Andrzej Biały.
